گفتمان جهانی در اندیشۀ سیاسی اسلام و تأثیر آن بر رویکرد جمهوری اسلامی ایران

Authors

بهادر زارعی استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشکدۀ جغرافیای دانشگاه تهران

علی زینی وند دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه روابط بینالملل دانشگاه شیراز

Abstract:

نظم سیاسی موجود در جهان، برگرفته از عهدنامۀ وستفالیایی و بر مبنای واحدهای مجزای دولت- ملت بنا نهاده شده است. اما از دیدگاه جهان‌شمول، کلان‌نگر و انسان‌محور اسلام، مرزهای ایمان و عقیده به جای ملیت و سرزمینْ در ترسیم خطوط جدا‌کنندۀ بخش‌های مختلف جامعۀ بشری مبنا بوده و دارای اصالت است. نظم مورد نظر جهان اسلام در واقع مبین تصویری فراملی از یگانگی امت اسلامی و فراتر از آن همبستگی نوع بشر در سایۀ مبانی و پیوندهای عقیدتی مشترک است که این اصل به‌طور اصولی در تقابل با بنیان‌های نظم سیاسی و بین‌المللی حاکم می‌باشد. سؤالی که در این زمینه مطرح است آنست که در اندیشۀ اسلامی، مبنای تقسیم‌بندی جامعۀ بشری بر مبنای چه مولفه‌هایی استوار است و این مبناها چه تأثیری بر رویکرد نظام موجود در ج.ا.ا. گذاشته است؟ در پاسخ به این پرسش، فرضیۀ اصلی اینست که اسلام به مرزهای عقیدتی توجه داشته، گوناگونی‌های جغرافیایی و سیاسی در جوامع انسانی (قومی، فرهنگی، نژادی) را مانع شکل‌گیری امت واحده اسلامی نمی‌داند و چنین دیدگاهی رویکردهای ج.ا.ا. را به عنوان نظامی اسلامی نیز تحت تأثیر قرار داده است. برای اثبات این فرضیه با بررسی دیدگاههای مختلف اندیشمندان اسلامی و رویکرد عملی ج.ا.ا. در طول بیش از سه دهۀ گذشته، اختلاف دیدگاه امت‌محور اسلامی با نظم مستقر دنیای امروز مورد بررسی قرار گرفته است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

اصالت صلح در اندیشۀ سیاسی اسلام و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

صلح و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز انسان‌ها و ملت‌ها با یکدیگر، هم در درون مرزها و هم در عرصۀ نظام بین‌الملل از ضرورت‌های ارکان پایدار تمدن بشری و منطبق بر فطرت و طبیعت بشر در طول تاریخ بوده است. اسلام، آیات متعدد قرآن کریم، اندیشمندان و فقهای جهان اسلام نیز بر اصالت صلح در روابط جوامع و ملت‌ها تأکید و توجه جدی دارند. با توجه به تأثیر مستقیم اصول شریعت اسلام در شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی ایران و تدوین...

full text

تفکیک قوا در نظام سیاسی اسلام و جمهوری اسلامی ایران

اندیشه تفکیک قوا که از سوی اندیشمندانی چون "توماس‌هابز"، "جان لاک"، "منتسکیو" و "روسو" ارائه شد، از قرن نوزدهم به تدریج در نظام‌های سیاسی وارد و در حقوق اساسی کشورها به رسمیت شناخته شد. امروزه کمتر کشوری را می‌توان یافت که ساختار خود را ـ هرچند به صورت ظاهر ـ براساس تفکیک قوا سامان نبخشیده باشد. این مقاله به دنبال بررسی موضع نظام جمهوری اسلامی ایران درباره تفکیک قواست. از آن‌جا که این نظام، اله...

full text

تأثیر گفتمان سیاسی بر تعاملات بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا

در دوران حیات 40ساله ج.ا.ایران شکل خاصی از قالب‌ها و الگوهای گفتمانی ظهور کرده است که این نوشتار بر آن است تا تحول گفتمان سیاسی را در دولت هاشمی ‌رفسنجانی نشان دهد. این تحقیق با هدف تبیین الگوی تأثیر گفتمان سیاسی بر تعاملات بازرگانی خارجی ج. ا. ایران و اتحادیه اروپا پرداخته است. روش تحقیق مورد استفاده آمیخته (کیفی و کمی) است. در مرحله نخست، برای ارایه مدل از روش کیفی بر مبنای روش نظریه‌پردازی د...

full text